Wybieraki grupowe
Wybieraki grupowe
Wybierak grupowy jest to wybierak telefoniczny podnosząco- obrotowy Strowgera, wyposażony w pięć przekaźników:
A - impulsujący
B - kontrolny
C - seryjny
HA - próbny wyjść dolnych (parzystych)
HB - próbny wyjść górnych (nieparzystych)
Wybierak podnosząco- obrotowy grupowy (w skrócie WG) stanowił element centrali do zestawienia
połączenia dla więcej niż 200 abonentów. Dla mniejszej ich liczby wystarczyłby w zasadzie sam wybierak liniowy.
Wybierak grupowy stosowany był więc jako element pośredniego stopnia łączenia (początkowe cyfry numeru poza dwiema ostatnimi).
Na stopce (papierku) pisało się adres wybieraka, np. WG1. Z przodu znajduje się specjalne gniazdko kontrolne, zwane gniazdkiem "T". Piórka tego gniazdka liczy się
od lewej do prawej i od dołu do góry. Piórka gniazdka "T" o numerach 3-4 są żyłami rozmównymi. Tam można wpiąć mikrotelefon, ale to gniazdko jest przeznaczone
dla obsługi, a nie dla abonenta. Na gniazdku "T" znajduje się lampka telefoniczna, która informuje o stanie jałowym wybieraka.
Ponadto na wybieraku znajdują się przekaźniki A, B, C, HA, HB. Przekaźniki A, B i C są na każdym wybieraku, za wyjątkiem wybieraka-szukacza linii.
Gdy nastąpi zajęcie wybieraka, wówczas zamyka się obwód przekaźnika A. Ten zaś przekaźnik zamyka obwód przekaźnika B, zaś przekaźnik B zamyka obwód przekaźnika C.
Gdy abonent naciągnie tarczę i ją puści, wtenczas tarcza zacznie wysyłać impulsy- przerwy w obwodzie przekaźnika A.
Przekaźnik A jest specjalnie przekaźnikiem szybko działającym, więc w skutek nadchodzących impulsów z tarczy przerywa- impulsuje. Przekaźnik B ma dużą bezwładność, więc nie odpada w czasie impulsowania przekaźnika A.
Siłą rzeczy trzyma też przekaźnik C. W tej sytuacji istnieje obwód dla elektromagnesu podnoszącego "V". Tak więc, w zależności od tego, ile będzie przerw wygenerowanych przez tarczę,
tyle też kroków wykona wybierak- o tyle kroków podniesie się piasta ze szczotkami wybieraka. Jeśli wybierak wykona choćby jeden krok, wówczas nastąpi przełączenie się obwodu podtrzymania przekaźnika C dzięki sprężynom czołowym (styki sprężyste), dzięki czemu po ustaniu impulsów z tarczy przekaźnik C straci podtrzymanie i odpadnie.
Wtenczas powstanie obwód dla elektromagnesu R- odpowiadającego za ruch obrotowy samoczynny, przerywany przerywaczem "R" (z prawej strony z boku wybieraka czarna kostka).
Na wybieraku są 3 pary szczotek.
Para dolna 1-2- żyły rozmówne "dolnej" setki.
środkowe 3-4- żyły rozmówne "górnej" setki
górne- 5-6 żyły próbne 5- od "dolnej" setki, 6- od "górnej" setki.
Przekaźniki HA i HB są to przekaźniki próby dostępności następnego stopnia łączenia- czyli kolejnego wybieraka. Gdy wybierak następny po pierwszym skoku w obrocie jest zajęty, wówczas istnieje obwód dla elektromagnesu "R",
co zmusza wybierak do przesunięcia szczotek o kolejną pozycję w poziomie.
Gdy szczotki trafią na wolne wyjście C, nacechowane baterią- czyli istnieje napięcie baterii na stykach zył próbnych w polu wybieraka, wtenczas powstanie obwód dla przekaźników HA i HB. Pierwszeństwo ma jednak HA (jeżeli oba są wolne). Jeśli nie-
to HA nie przeszkodzi w zajęciu przez HB.
Znajdujące się na konstrukcji wybieraka kondensatory to gasiki- gaszą łuk na stykach obciążonych.
Jeśli przekaźnik HA lub HB przyciągnął, to linia zostanie przedłużona do następnego stopnia łączenia- czyli kolejnego wybieraka. Tam znów przyciąga przekaźnik A, B i C. Przekaźnik B następnego stopnia po żyle próbnej daje potencjał ziemi (! do następnego stopnia idą 3 żyły).
Gdy przekaźniki HA lub HB stopnia następnego przyciągną, wówczas odłączają się przekaźniki A, B i C wybieraka poprzedniego.
Po żyle próbnej odbywa się cała logika- próba dostępu do następnego stopnia łączenia, podtrzymywanie poprzedniego stopnia łączenia oraz impulsy do liczenia rozmów abonenckich. Impulsy wybierania "idą" po żyłach rozmównych.
Jeśli w ruchu w poziomie wybierak osiągnie pole jedenaste, wówczas następuje podanie sygnału zajetości dla abonenta wołającego, zaś wybierak zatrzymywał się na 11 polu. W pewnych rozwiązaniach sygnał ten podawany był z wybieraka grupowego, ale nie zawsze.
Możliwe było też rozwiązanie polegające na tym, że szczotki przesuwały się przez pole jedenaste bez zatrzymania, uruchamiając jedynie układ dla podania sygnału zajętości i po przekroczeniu tego pola opadały.
To drugie rozwiązanie miało przewagę, polegającą na tym, że wybierak automatycznie zostawał zwolniony i mógł być wykorzystany do realizacji innego połączenia, np. przez inną cyfrę.
Jeśli bowiem w ruchu w poziomie zajdzie sytuacja, że wybierak obróci się poza pole jedenaste, wówczas w sposób mechaniczny nastąpi uwolnienie i odpadnięcie piasty i powrót szczotek do pozycji wyjściowej.
Opis działania wybieraka grupowego można przedstawić w sposób skrócony:
A+ (uruchomi B)
B+ (własne podtrzymanie) na żyle P pojawi się ziemia "+", zajęty WG
C+ pojawi się sygnał zgłoszenia (jeżeli to WG1)
Z chwilą wybierania tarczą numerową nastąpi ruch podnoszący do momentu wybrania tarczą cyfry. Po zakończeniu impulsowania C zostaje zwarty i zwolni.
C- (nastąpi ruch obrotowy przerywany sprężyną R).
W wypadku wolnych wyjść nieparzystych (dolne) przyciąga HA, jeżeli parzyste (górne) przyciąga HB. Jeżeli oba są wolne to początkowo przyciągną HA i HB, następnie HA przerwie obwód HB, który odpadnie.
HA+ lub HB+
C+ (przedłużenie przewodów do następnego stopnia łączenia"-" i "+")
A-
B-
HA lub HB będzie podtrzymany po żyle P (ziemia z następnego członu)
W czasie połączenia czynne są C i HA (HB).
W przypadku braku wolnych wyjść przyciągnie HA (11 styki S) i podtrzyma się.
Następnie przyciągnie C. HA przerywa ruch szczotek. Sprężyny S włączą sygnał zajętości. W tym czasie czynne są A,B,C i HA. Gdy C zwolni to wybierak wróci do pozycji wyjściowej (najpierw zwolni HA i przerwie obwód C).
Wybieraki grupowe były produkowane w kilku wersjach, różniących się nieco schematem. Kilka z tych schematów pokazano poniżej. Wybierak grupowy uniwersalny, w zależności od konfiguracji połączeń wewnątrz mógł
być wybierakiem pracującym z próbą na potencjał jak i na izolację.
Schematy bez numeru:
Schematy z numerami:
Wybierak grupowy T2/SB 6006-0107
Wybierak grupowy T2/SC 6146-0375
Wybierak grupowy T2/SC 6145-0453
Wybierak grupowy T2/SC 6145-0099 (wybierak grupowy od central CAA-58)
Wybierak grupowy T2/SC 6146-0076
Wybierak grupowy T2/SC 6146-0160
Wybierak grupowy do rozbudowy central
Zainteresowanym tematyką starych telefonów polecam strony:
Stare telefony PRL (www.telesfor99.org)
Zabytkowe aparaty telefoniczne (www.zabapatel.pl)
Powrót
do strony głównej
Strona aktualizowana 26.04.2022 r.
